Wat heeft notaris De Ranitz daar nog mee te maken?
Morgenmiddag om 15.00 uur is de feestelijke ingebruikstelling van de windwijzer de Dolfijn op het gemeentehuis in Winsum. De Dolfijn wordt morgen na een grondige restauratie weer teruggeplaatst op de toren van het gemeentehuis. Wethouder Blok de Dolfijn officieel in gebruik nemen.
Van de persvoorlichting kregen we onderstaand verhaal aangeleverd.
Het oude gedeelte van het gemeentehuis aan de Hoofdstraat W70 te Winsum is een voormalige notariswoning (villa ‘De Ranitz”). Cornelis de Ranitz, notaris in Winsum van 1910 tot 1947, liet het pand in 1911 bouwen. Het pand werd ontworpen door de Groninger architect Gerrit Nijhuis (1860-1940). Nijhuis ontwierp met name in de Stad veel bekende panden. Het pand van het Nieuwsblad van het Noorden aan het Gedempte Zuiderdiep is daarvan wel het beroemdst. Ook de villa in chaletstijl gebouwd in 1903 aan de Streeksterweg te Usquert is van zijn hand.
image Het oude gemeentehuis is vormgegeven in de stijl van de Hollandse Renaissance (ook wel neorenaissance stijl uit het begin van de 19e eeuw). Het telt twee bouwlagen, is opgetrokken in bruine baksteen en heeft een hoektoren en een drietal trapgevels. Het dak is voorzien van leien. De toren heeft een loden afdekking met daarop 2 achtkantige zinken bollen, en daarboven een windwijzer in de vorm van een dolfijn. De dolfijn is onderdeel van het familiewapen (zie foto) van het geslacht De Ranitz.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het pand door de Duitse bezetter gevorderd.
Min of meer opgedrongen door de bezettingsautoriteit is in 1942 het pand aangewezen als gemeentehuis.
DOLFIJN
Bij de verkoop liet de heer De Ranitz de bindende voorwaarde opnemen, dat de gemeente de windwijzer in stand moet houden en er altijd voor moet zorgen, dat de windwijzer blijft functioneren. De dolfijn op de torenspits, van origine verzilverd, is in latere jaren in bladgoud uitgevoerd. Wanneer dit is gebeurd is niet bekend.
Voor zo ver bekend draaide de Dolfijn bij de verkoop in 1942 niet. Over de periode 1942 tot 1982 is in het gemeentearchief niets terug te vinden over het onderhoud van de windwijzer. Vanaf de jaren tachtig vindt om de 6 jaar gelijk met de grote schilderbeurt inspectie plaats van de spits en de Dolfijn. In 1982 is de dolfijn met behulp van een kraan van de 22 m hoge toren gehaald. De pin waaromheen de Dolfijn draaide bleek stuk te zijn. Het draaimechanisme is hersteld en de Dolfijn is weer teruggeplaatst. Van de draaiconstructie van de Dolfijn is indertijd een tekening gemaakt. Deze tekening is in het archief terug te vinden.
Het monumentale deel van het gemeentehuis is na de bouwvakvakantie 2014 rondom in de steigers gezet voor een grote schilderbeurt. De toren en de Dolfijn ondergingen een grondige inspectie. Een flinke restauratie van de zinken torenspits en de Dolfijn bleek noodzakelijk. De bevestigingsconstructie, de 2 achtkantige zinken bollen en de Dolfijn zijn tijdelijk verwijderd. Naast de Dolfijn is in de werkplaats van het bedrijf Ellens leidekkers in Groningen de gehele constructie van de torenspits compleet gerestaureerd. Schildersbedrijf Cor Buist in Groningen heeft de Dolfijn voorzien van een nieuwe laag bladgoud.
Maandag 27 en dinsdag 28 oktober 2014 wordt de gehele constructie door de firma Ellens leidekkers met een hoogwerker weer op z’n plaats teruggezet.
Dinsdagmiddag rond drie uur neemt wethouder H. Blok de Dolfijn officieel weer in gebruik. De Dolfijn is dan in al zijn glorie weer te bewonderen.
