De eerste schooldag was voor veel kinderen in Nederland en diverse Duitstalige landen een bijzondere dag. Zij begonnen aan een nieuw avontuur in hun nog jonge leven en dat werd extra benadrukt door aan deze nieuwe leerlingen zoete lekkernijen of geschenken in broodvorm te geven.
In diverse dorpen op het Groningse platteland wordt deze traditie in stand gehouden in de vorm van stoetbomen.
Volgens de overlevering groeiden deze stoetbomen op de zolder van de school. Jongens uit de hoogste klassen zorgden er tijdens de eerste schooldag voor dat deze bomen met veel lawaai en gestommel werden ‘omgehakt’. De kleintjes zaten ondertussen in hun lokaal met spanning te wachten. Als zij braaf waren geweest kregen zij een stoetboom waarna de hele school in optocht door het dorp trok.
Een stoetboom bestaat van oudsher uit een tak waaraan broodjes worden gebakken. Na het bakken worden deze takken tegenwoordig versierd of opgetuigd met snoep. Begin 20e eeuw waren het alleen maar takken met brood. Die kleine witte broodjes waren toen al een traktatie op zich want normaliter werd er alleen witbrood gegeten op zon- en feestdagen.
Groningen
Waarom deze traditie overigens alleen in Noord-Groningen, het Hogeland, heeft standgehouden is niet bekend. Het stoetboompje wordt hier wel beschouwd als een variant op de Palmpasenstokken en Meitakken uit de meer zuidelijk gelegen provincies. Ook veronderstelt men dat de stoetboom in verband staat met de ‘slag met de boensroede’ (roede van zwarte Piet).
Op de eerste schooldag werd de schooljeugd zogezegd met een stok de school ‘ingeslagen’, terwijl ze de laatste dag voor de vakantie de school werd ‘uitgeslagen’. Uitleg: voor vakantie werd vroeger wel het woord ‘uitslag’ gebruikt.
Andere lekkernijen op de eerste schooldag
Kwamen de kinderen van de kleuterschool voor het eerst op de lagere school dan werden er niet alleen stoetboompjes uitgedeeld. Afhankelijk van de streek wordt ook gesproken van het schenken van koekjes, zuurtjes of balletjes, het zogenaamde ‘schoolgeven’. Ook pepernoten en een ‘speculaaspopke’ hoorden bij dit festijn evenals – in Friesland – de doemkes.
Op OBS Tiggeldobbe houdt men vast aan het uitdelen van de stoetbomen in groep 3, de oude eerste klas van de lagere school.
