De geboorte van een protocol
Op de laatste dag van januari is de persconferentie. De maand van de klap bij Zeerijp. De maand van de fakkeloptocht in de stad. Zelden waren er zoveel journalisten in de Groningse statenzaal. En nooit eerder gebeurde het dat het hele land reikhalzend uitkeek naar zoiets ambtelijks als een ‘protocol’.
Exact om vier uur, zodat het journaal ons live kan uitzenden, open ik de persconferentie. Ik vertel waarom het een belangrijke dag is. Dat we het eens zijn geworden over de manier waarop Groningers hun schade vergoed krijgen, is een belangrijke stap in een veel langer proces. Het werd hoog tijd. Want Groningers zin het wachten zat. Het is wrang dat het zo lang heeft geduurd.
Ruimhartig
De overheid gaat de schade regelen. Dat moet rechtvaardig, ruimhartig en onafhankelijk gebeuren. Zoals je hoopt dat dat gebeurt: niemand heeft er om gevraagd dat de aarde onder je huis gaat trillen door de gaswinning. Groningers hoeven niet langer hun schade te claimen bij de veroorzaker. Daarvoor komt een onafhankelijke commissie. En wie daar schade claimt, krijgt het voordeel van de twijfel. Als je het oneens bent met de beslissing, kun je bezwaar en beroep instellen. Iedereen kan er terecht, dus geen stippellijnen op de kaart tussen ‘binnen- en buitengebied’ die verschillend worden behandeld. Daarnaast zijn er afspraken gemaakt met de NAM over een snelle, royale afhandeling van de gevallen die vaak al meer dan een jaar oud zijn.
Voor ons zijn dat belangrijke stappen. We krijgen met het protocol precies wat we hebben besteld. Maar ik waarschuw de aanwezige journalisten voor het misverstand dat het nu klaar is. We hebben een mooi akkoord, op papier. Maar of Groningers hier iets mee opschieten, moet in de praktijk worden waargemaakt. Door feitelijk gedrag.
Het is geen gekke vraag wat de aardgasbaten voor Groningen precies zijn. Die vraag schreeuwt om een antwoord.
Ook als het herstel van schade goed is geregeld, zijn we nog niet van elkaar af. Want dan zijn Groningers nog steeds niet veilig. Daarvoor moeten duizenden huizen sterker worden gemaakt en het is essentieel dat er veel minder gas wordt gewonnen. En tenslotte: Groningen ondervindt de nadelen van de enorme gasopbrengsten voor de ‘BV Nederland’. Het is geen gekke vraag wat de aardgasbaten voor Groningen precies zijn. Die vraag schreeuwt om een antwoord.
Onder druk
Kwam het door Zeerijp?, vraagt een journalist. Ik ontken dat, maar achteraf twijfel ik aan mijn antwoord. We waren vóór de klap al bezig om vaart te maken. Nog voor de kerstvakantie maakten we daarover afspraken met de minister. Maar door de klap in Zeerijp gebeurde er iets in het hele land. De massaal bezochte fakkeloptocht maakte het tot een nationale kwestie. De Tweede Kamer eiste opheldering in een spoeddebat. En de premier beloofde een schadeprotocol in veertien dagen.
Het zette de zaak onder druk. En dat leidde in deze maand tot veel urenlange gesprekken. Afwisselend in Den Haag en in Groningen. Met de minister, die er in alle gevallen persoonlijk bij was en bij wie veel meer mogelijk bleek dan bij zijn voorganger. Met het Gasberaad en de Groninger Bodembeweging, die gelukkig weer aan tafel kwamen. Ik was daar erg gelukkig mee. Want de toekomst van Groningen is te belangrijk om alleen aan bestuurders over te laten. Het voelt goed dat zij het schadeprotocol met een positief advies aan hun leden zullen voorleggen.
‘Leuk’
Ik schrik als de minister het woord ‘leuk’ gebruikt bij het beschrijven van het proces. Het voelt ongepast in de gasellende. Maar het moet gezegd: na jaren van stagnatie en tegenwerking, is het voor alle partijen een verademing om te werken met een minister die vooruit wil. Het was hard werken, soms duwen en trekken. Maar er ligt nu een protocol waar alles in staat wat we geregeld wilden hebben. En dat is leuk, inderdaad.
De kranten en het internet bevatten vandaag gemengde reacties. Positieve, omdat het schadeprotocol er eindelijk is. Kritische, omdat het allemaal zo lang moet duren. En waarschuwende, omdat één protocol nog geen zomer maakt.
Ze hebben allemaal gelijk.
