Vrijdagavond in de aula van Het Hogeland College in Warffum: Het Groot HogelandNieuws Verkiezingsdebat 2018. Volle bak en ook nog live te volgen op Facebook van HogelandNieuws.
Daar staan ze, de negen stoelen voor de lijsttrekkers van het HogelandNieuws Verkiezingsdebat 2018. Oh Eltjo Dijkhuis (GB) en Linda Visser (SP), vergezeld van hun kader-aanhang in respectievelijke gele en rode sjaals enzo. En Kristel Rutgers (CDA) en Jan Willem Nanninga (wat bescheidener PvdA-rood onder het publiek). Bernd de Jong (CU), Stefan van Keijzerswaard en Rolf Prummel (D’66), Nico Werkman (Hogeland LC) en Anne Marie Smits (GroenLinks). Hun aanhangen in de afgeladen aula van Het Hogeland College in Warffum, waren moeilijker te identificeren.
Enig medelijden, misericordia, vooraf met deze mannen en vrouwen is wel op zijn plaats. Waren ze nog vrolijk, opgewekt, zelfverzekerd, spontaan bij de koffie, ja, niet wetend met wat en hoe de presentatoren Cees van de Meent (van ons aller HogelandNieuws) en Koos Bijlsma van het Dagblad van het Noorden hun zo aanstonds zullen gaan roosteren.
Zo is dat dames en heren politici. In eigen kring mooie verhalen houden, preken voor eigen parochie, dat is niet moeilijk. Voor een assortiment publiek dat van die acht andere partijen is, en ook nog eens acht andere lijsttrekkers met geslepen messen, gepunte pijlen, ijzeren pinnen, of desnoods een nietmachien bij zich, ga maar op een van de lege stoelen zitten. En dan niet alleen in de zaal, maar ook nog eens op facebook van Hogelandnieuws live gestreamed.
De eerste ronde, een kietelronde, een soort warming-up. Jeunesse dorée van de VVD, Stefan van Keijzerswaard kreeg het meteen lastig. De VVD werd geteisterd door vernielingen van verkiezingsborden. “Of dat nou tegen de VVD in het algemeen of specifiek tegen zijn persoon gericht was?” legden Van de Meent/Bijlsma hem voor. Verdedig je maar dat het niet tegen je eigen persoon is gericht. En dan ook nog de kwestie dat de huidige VVD-fractievoorzitter in Winsum heeft verklaard niet op de VVD te stemmen omdat Van Keijzerswaard iets heel onaangenaamst over De Tirrel zou hebben gezegd. Stil zitten Stefan, als je geknipt en geschoren wordt, gewoon stilzitten. De andere acht lijsttrekkers bezagen het gebeuren en dachten ongetwijfeld: hij liever dan ik.
Kristel Rutgers kreeg het verwijt van Meent/Bijlsma op het bordje dat zij de campagne voert met gematigdheid, geen scherpe stellingnames. Zij kwam er makkelijk mee weg: “Zogenaamde scherpe discussies hebben geen zin. Ik ga in het debat niet zoeken naar spijkers op laag water omdat dit zo nodig moet. We hebben elkaar straks nodig in het belang van het Hogeland.” Jan Willem Nanninga ging in de opwarmronde gewoon los, zoals van hem te verwachten was. Tja, op een bepaald ogenblik moesten de heren Meent/Bijlsma hem afkappen.
Oei, het onderwerp aardgasschade. Anne Marie Smits liet zich terloops ontvallen: “De schadeafhandeling gaat in het algemeen redelijk goed, het probleem zit in het herstel van….” en toen waren de honden los. Nico Werkman: “Verschrikkelijk wat u zegt. Ga eens in Rasquert kijken….” Linda Visser: “Mensen lijden, mensen wordt geweld aangedaan. Een mens heeft draagkracht om dat aardgas leed te verwerken. Die draagkracht is op, mevrouw, mensen huilen om hoe ze behandeld worden.” Toen Rolf Prummel zei dat alle partijen hun lijntjes naar Den Haag moeten gebruiken voor de aardgasproblematiek, greep Eltjo Dijkhuis zijn kans om het CDA, D’66 en CU die eerder zo pochten over hun goede contacten in Den Haag, een schop tegen het open doel te geven. Dijkhuis: “We zijn met een bus vol naar het debat in de Tweede Kamer geweest. We gingen zeer zwaar teleurgesteld naar huis. Jullie lijntjes in de Tweede Kamer, dat stelt werkelijk helemaal niks voor.”
En toen was het pauze. Jan Dresmé, voorzitter van de Hogelandse SP zegt over de eerste helft van het debat: “De gespreksleiders moeten mensen wat meer laten uitpraten. De tweespalt in de VVD, daar genieten we van, maar dat moet je eigenlijk niet doen. Die Stefan is op dit moment heel kwetsbaar.” Kick Mulder zegt dat “de eerste helft nogal tam was. Maar je kunt wel merken dat de presentatoren zich goed voorbereid hebben en ze maken ook leuke woordgrappen.” Janny Vogel, nu nog raadslid voor de CU, meent: “Er zijn tot nu toe wel prikkelende dingen uit de actualiteit aan de orde geweest.” Paul Steenman, tweede op de GroenLinks-lijst: “Er had wel wat meer debat binnen het debat mogen plaats plaatsvinden. De gespreksleiders houden het wel tamelijk strak in de hand.” En Harma Dost, campagneleider van het CDA: “Ik ben wel tevreden over de eerste helft. Iedereen is wel gelijkelijk aan het woord geweest. Dit is trouwens een mooie locatie voor dit evenement.”
Na de pauze kwamen Jochem van der Wal, leerling 6 VWO en Sander de Haan, leraar maatschappijleer van gastheer Het Hogeland College aan het woord. Het debat was bij hun in de klas voorbereid. Jochum: “Voor Rolf Prummel. D’66 heeft onderwijs als speerpunt. Hoe kan het dat D’66 akkoord is gegaan met de bezuinigingen op de studiefinanciering? Rolf: “Er komt 1,9 miljard extra voor het onderwijs. Dat is aan D’66 te danken. Op lokaal niveau kunnen we alleen zorgen voor goede schoolgebouwen.” Naast me fluistert – of sist – Esther van Dijken, PvdA’er, me in het oor: “En waar gaat dat geld naar toe? Dat moet-ie es zeggen.”
Leraar De Haan: “Wat willen jullie aan de krimp doen?” Koren op de molen van Nanninga die een campus wil voor de onderkant van het onderwijsgebouw om de trek van leerlingen naar de Stad in te dammen. En ook op het molentje van Dijkhuis die een campus voor het hoger onderwijs in Bedum wil om de Stad te ontlasten die potdicht met studenten zit. Voor Bernd de Jong is dit geen optie: “Weet je wel dat die studenten overal in de stad overlast geven. Ik weet niet of we dat naar Bedum moeten overbrengen.”
Rijkelijk vloeiden de onderwerpen in de tweede helft in het rond, als kwikzilver. Het toerisme, de positie van de ondernemers, wethouders voor dorpen, een wethouder voor ouderenbeleid, de ontwikkeling van de woningbouw. En de klimaatsverandering, energietransitie en de diftar. Afijn, toen was het tien uur en het verkiezingsdebat was voorbij.
We zagen Aly Hering, éminence grisée van de VVD, in de jaren tachtig des vorige eeuw: “Ik heb kennis genomen van standpunten maar het ligt toch in de lijn der verwachting dat ik VVD stem.” Louis Journée, politieke oriëntatie ‘liberaal’, heeft niet veel van de avond geleerd: “Er wordt veel afgetast, ik heb weinig vuurwerk gezien.” Twee dames uit Warffum wandelen naar de uitgang. “Niet veel wijzer geworden, hoor. Ik zou graag een krachtige partij willen zien, die daadkracht uitstraalt,” zegt de een. “Ik heb achter de tafel alleen maar slappe hap gezien,” zegt de ander, “al die woorden van met elkaar afstemmen, binding met elkaar, samenwerken, leiderschap hebben we nodig.”
Wandelen door de opkoudende nacht herinner ik me de twee filmpjes speciaal voor het HogelandNieuws Verkiezingsdebat 2018 vervaardigd, aan het begin van de avond waarin René Paas, CvdK in Groningen en premier Mark Rutten opriepen: Mensen op Het Hogeland, ga stemmen op 21 november.
Tekst: Berto Merx. Foto’s: Ingmar Vos en Berto Merx
