De meeste inwoners hebben niks met plaatselijke politiek. Sommige Hogelanders, die wel geïnteresseerd zijn, gaan wel eens een keertje meepraten. Maar of dat helpt? Mijn ervaring is negatief: Op zo’n avond gaan de beleidsambtenaren altijd de groep opsplitsen, de voorbedachte opdrachten uitschrijven op flapovers, koffie drinken, het spul weer bijeenroepen voor de plenaire discussie en de evaluatie (een vragen formuliertje). En dan denken ze dat de burger heeft “geparticipeerd” in de beleidsbeslissingen. Met deze aanpak worden de geïnteresseerde burgers ondergewaardeerd.
Het coalitieprogramma staat bol van ambities over burgers die participeren bij beleidsvorming. Twee voorbeelden die ik zelf heb meegemaakt;
Inclusiebeleid
Overleg met ambtenaren en structurele bijeenkomsten met gehandicapten hebben nog geen plaatselijk beleid opgeleverd. De gemeenten kwamen in juni 2016 aan zet. Op dit moment heeft de gemeenteraad ingestemd voor een coördinator. Die is in ieder geval tegen discriminatie en daar is héél Nederland mee bezig. Maar over de locale inclusie agenda is nog immer niet gesproken (zie https://www.facebook.com/VNPanelHoogeland).
Lokaal gezondheid beleid
Eens in de drie jaar moet elke gemeente een nota schrijven over gezondheid. Over de oorzaken van ziekte zoals alcohol, roken, dik worden, aardbevingen en bankhangen. De wethouder geeft een jaarlijkse “Tupperware Party” (lees info-kramen in de Blauwe Schuit). En de (ingehuurde) beleidsambtenaren en de adviesraad organiseren een aantal meepraat-avonden. Onlangs heeft de gemeenteraad ingestemd met het lokale gezondheidsbeleid. Wat gaat er veranderen? Wat merken de inwoners ervan? Hoe is de handhaving. Wat kost het? Ik kan het niet vertellen.
In heel Nederland schrijven de ambtenaren over hetzelfde. Ik lees elke dag de artikelen over het sociale domein. Iedereen kruipt achter hun computers om te knippen, plakken en kopiëren. En die lezenswaardige documenten en notities, die die gemeenteraadsleden moeten lezen, hebben eigenlijk niets nieuws. En alle gemeentes maken de zelfde nota’s over de visie, over uitgangspunten. Ingewikkelde kader documenten en voorbereidingen voor het beleid. De wethouders maken de geesten rijp. De gemeenteraadsleden kunnen eigenlijk geen néé meer zeggen. Maar waar stemmen ze mee in? Wat voor nieuw gedrag, veranderingen en tegen welke kosten? De politiek van de coalitie is net modder. Het kruipt en sluipt door sleuven en geulen.
De adviesraad is vanaf het begin betrokken. Zo gaan ze mee. De tunnel in. De geïnteresseerde burgers vullen hun flap-overs in. De professional zijn druk met eigen belangen en ervaringsdeskundigen krijgen geen status van de gemeenten. B&W en de gemeenteraad houden elkaar gevangen. En zo houden de ambtenaren de regie en overleven ze elk verkiezing en voorkeur van de burgers. Dit is dure en ouderwetse overheersing en heeft de bedoeling om te overleven. Geen wonder dat de burgers niet betrokken willen zijn. Ze krijgen geen plaats, geen functie en geen rol in het beleid.
De laatste gemeenteraad ging over de afrekening van 2019. We geven beduidend meer uit dan we ontvangen. De hoofd-wethouder beloofde een “bouwstenen-notitie”. Geen nieuwe aanpak over de het sociale domein (de grootste kostenpost, die ik bij zo’n meepraat-avond heb ingebracht) en een ander uitgave-gevaar;“het apparaat”, kreeg allemaal complimentjes omdat de ambtenaren een hoog gehalte van ziek-zijn hebben (……). De inhuur van zzp’ers moest de organisatie gaande houden. Dat uurloon van die huurlingen is 90€.
Ik vraag me af waarom dat niet met vrijwilligers kan. Ook dat heb al vele malen aangekaart. “We doen het goed” was de conclusie van de gemeenteraadsleden. Maar de vraag: “doen we de juiste dingen wel”, werd niet gesteld.
Deze zomer krijgt de gemeenteraad een kans. Er moet bezuinigd worden. Dus er moet gesneden worden in eigen vlees. De minste pijn geeft de exit van de externe medewerkers (lees de ad interim beleidsmakers). Daarvoor kunnen “meedenkende ervaringsdeskundigen” (de ME….) ingeschakeld worden. Het organiseren en bij elkaar houden van zo’n club vrijwillige burgers zit helaas niet in de gereedschapskist van deze gemeente. Het apparaat gelooft niet in de kracht en doorzettingsvermogen van de ervaringsdeskundigen. Eerder wantrouwen zij de meedenkers. De korpsleiding zit nog achter de loketten en hopen dat elk jaar dat de kanteling aan hun voorbij gaat.
De kosten van de WMO en jeugdzorg moeten omlaag. Goede pilots in andere gemeenten met een succesvolle vraag-verkenning en gestructureerd maatwerk van de problemen stranden bij de grenzen van het Hogeland. De bevolking van Het Hogeland heeft hiërarchie en gehoorzaamheid. Dus een “eigen-wijsheid”. De uitslag van de enquête over de Wmo gaf een voldoende. Dat doen die vragenlijstjes allemaal. Dat is de bedoeling ook van de opstellers van zo’n onderzoek.
Een goede raad van een ervaringsdeskundige: Het apparaat moet leren loslaten. De ambtenaren verlaten hun loketten en gaan de gemeente in en de gemeenteraadsleden nemen een borrel met hun achterban…
Laat het een zomer worden waarin wilde bloemen groeien en durf de ouderwetse gemeentepolitiek overboord te gooien. Maak het gemeentebeleid fris en fruitig. Faciliteer in burgerplatforms en verbiedt ambtelijke documenten en beleidsnota’s…
Het laten meedenken door ervaringsdeskundigen is onvoorspelbaar en niet te controleren. Maar bedenk wel dat het huidige beleid ook geen zekerheden biedt.
R.A.M. Higler
Ambassadeur van het VN Verdrag voor mensen met beperkingen
