Gijs van Rhijn en Mayke Zandstra bewonen de Enne Jansheerd op Maarhuizen. Ze hebben een groot project in hun hoofd om er een centrum van beleving van cultuur en natuur van te maken. En ze hebben het geluk dat de vader van Gijs een boekje heeft geschreven over de Enne Jansheerd.
De auteur, Johan van Rhijn, is geen historicus maar bioloog. Vaardig knoopt hij bestaande studies aan elkaar. En dat is een verdienste. De gegevens komen uit publicaties van de historische kring van Winsum (mensen, lees toch hun Infobulletin Winshem) en vooral het boek ‘Winsum 1057-2007’ waar de historici die als amateur of professional iets met Winsum te maken hebben, eens flink hebben uitgepakt.
Van Rhijn weet meeslepend te schrijven over het complex van Staatsbosbeheer aan de noordkant van Winsum. Precies genoeg meldt hij hoe die terp is ontstaan en hij slaagt er wonderwel in om dat boeiend te houden. Laat ik het aardig zeggen: in de vakliteratuur over dat onderwerp moet je er wel even voor gaan zitten. Dezelfde mate van boeiendheid weet hij te behouden in de beschrijving van de opkomst van de agrarische elite in dit gebied die de heerden bewoonden. Bij de beschrijving van wie met wie huwde en op welke heerd ging wonen, vraagt de auteur zich af ‘wat deze huwelijken voorstelden. Ging het om liefde of waren het zuiver rationele, zakelijke verbintenissen?” Nou ja, het waren huwelijksklassen; bruid en bruidegom kunnen binnen een beperkte groep een partner vinden waarmee ze een verbinding aan gaan met als doel nageslacht voort te brengen en natuurlijk de rijkdom te vermeerderen.
In 1787 verhuisde Enne Jans en Grietje Freerks – al dertig jaar gehuwd – naar de heerd op Maarhuizen. Een jaar daarna overleed deze Grietje. Hij hertrouwde niet, was actief als voorzitter van de plaatselijke afdeling van het waterschap, verkeerde met Geert Reinders die pionierde in de bestrijding van de veepest en was mede-oprichter van een onderlinge brandverzekering. Bijna 200 jaar bleef de heerd in de familie. In 1923 kocht Jacob de Vries de heerd met 45 hectaren grond voor 88 duiznd gulden. In 1965 verpachte hij het complex aan zijn zoon Duurt en dochter Altje Rienje. Uiteindelijk kwam de heerd bij Duurt de Vries terecht die hem in 1977 doorverkocht aan Staasbosbeheer en er bleef als pachter en als laatste boer.
‘De Enne Jans Heerd’ op Maarhuizen leest vlot, vat de bestaande studies goed samen en haalt er mooie krenten uit. Als ondersteuning van de ontwikkeling van de plannen om het complex uit te bouwen tot een centrum van cultuur en natuur is het zeker geslaagd. Jammer is dat het hoofdstuk met het interview met Duurt de Vries wat karig overkomt. Maar goed, je kunt niet alles hebben./BM
Johan van Rhijn: De Enne Jans Heerd op Maarhuizen. Prijs: €20,50 (excl verzendkosten). Bestellen: mail naam en adres naar [email protected].
