Linda Visser van de SP was de enige in de gemeenteraad die tegen stemde. Het ging over het voorstel van b. en w. om de Nieuwe School in Uithuizen te verkopen aan een exploitatiestichting. Achtergrond bij de kwestie van het modern gemeentelijk beheer van vastgoed. “Dit zal in de toekomst vaker gebeuren,” verklaarde Wethouder Rutgers desgevraagd.
De Nieuwe School Uithuizen (NSU), is het project om drie scholen in Uithuizen (de OBS Brunwerd, CBS Koning Willem Alexander, en RKB de Schelp) in één nieuw gebouw onder te brengen. Er was een fikse tegenslag, een vloer was ondeugdelijk en moest vervangen worden. Inmiddels is dat verholpen en na de herfstvakantie trekken de scholen in het nieuwe gebouw, met de Stichting KindH erbij. Er loopt een procedure over de vraag wie er dokken moet voor de reparatie van de slechte vloer.
Er zit een kwesties aan vast. Die heet financiering sociaal vastgoed. Gemeenten brengen scholen, sporthallen en zelfs gemeentehuizen onder in stichtingen en behalen – dat willen ze – voordelen aan de BTW-heffing. Dat mag niet meer en de belastingdienst is er kien op dergelijke constructies aan te pakken.
De gemeente krijgt jaarlijks een uitkering van het onderwijsministerie – via het gemeentefonds – voor de huisvesting van de scholen. Om te zorgen dat een school een deugdelijk gebouw heeft. Er is ook een jaarlijkse een vergoeding voor het onderhoud van de schoolgebouwen. Nu zit de gemeente in het dorp Uithuizen met drie zelfstandige scholen in één gebouw. Hoe wordt de ruimte verdeeld? Wat moet er gebeuren als de leerlingenaantallen van deze drie scholen toenemen of afnemen? Wat en hoe moet het als een andere instelling op het educatieve vlak ook in het gebouw wil? Wie betaalt de rekening als het houtwerk opnieuw moet worden geschilderd?
In dergelijke kwesties wil je als gemeente niet terecht komen. Vandaar dat men een stichting heeft opgericht die het gebouw van de gemeente koopt. Dit zet de gemeente op een gepaste afstand, ze redeneert men in het gemeentehuis. De cijfers. De school staat voor een boekwaarde van 3,9 miljoen in de boekhouding. De school is aan de Stichting NSU verkocht voor 6,4 miljoen. Deze 6,4 miljoen is het bedrag dat het bouwen van dezelfde school, zoals-ie er nu bij ligt, op dit moment zou kosten. Dit heeft de gemeente laten uitzoeken door een adviesbureau. Een deugdelijke vloer erbij en met verdiscontering van de prijsstijgingen in de bouw gaat het om een verschil van ruim 2,3 miljoen. Om de koop door de stichting mogelijk te maken leent de gemeente de stichting het aankoopbedrag van 6,4miljoen (twee hypotheken tegen 0,307 procent).
Voor onderwijswethouder Kristel Rutgers gaat het om een zakelijke transactie. De verkoopwinst wordt in de boekhouding bijgeschreven als bestemmingsreserve overdracht scholen. De stichting krijgt jaarlijks van de gemeente een subsidie voor de exploitatie, daarnaast krijgt de stichting inkomsten uit de instandhoudingsvergoeding voor scholenonderhoud en inkomsten uit verhuur zoals aan kinderdagverblijven of buitenschoolse opvang, zoals KindH op dit moment. “Uit de door de stichting opgestelde begroting blijkt dat men op grond van de regelgeving van vandaag in staat is om aan de betalingsverplichting te voldoen,” zo stelde wethouder Rutgers in het voorstel aan de raad. Bovendien, als de school niet zou zijn overgedragen aan de stichting, moet de gemeente ieder jaar rente en afschrijving opbrengen als kapitaalslasten voor de school. Het is een cocktail van hogere financieringskunde, gecombineerd met de londo-normen van het onderwijsministerie. Die normen, dat is hogere hoofdpijnkunde, vernoemd naar de architect ervan, wethouder Londo uit Emmen decennia geleden. Rutgers: “Dit is uitdrukkelijk niet bedoeld om een BTW-voordeel te behalen. Het is een transactie om het beheer en exploitatie van de school op afstand van de gemeente te zetten.”
De politieke pijnpunten. De SP had na de informatiebijeenkomst voor de raad op 9 oktober een batterij vragen over de kwestie opgesteld. Eén zeer interessant daaraan is of het hier toch wel degelijk om een BTW- truc gaat? Linda Visser verwees hierbij naar dergelijke constructies voor de school in Rasquert en Zuidwolde. Het gemeentebestuur bezwoer dat dit hier niet het geval is en beriep zich hiervoor op advies van het bedrijf Camraad. De constructies voor Rasquert en Zuidwolde zijn indertijd ontworpen met de BTW-inzichten van toen: “Van een dergelijke constructie is hier geen sprake. Wij kiezen niet voor een werkwijze waarvan op voorhand bekend is dat de kans van slagen als het puur gaat om het behalen BTW voordeel, steeds meer met succes kan worden bestreden door de Belastingdienst,” aldus het antwoord op deze kwestie: “Het is echter onmogelijk”, zei het gemeentebestuur, “een garantie af te geven dat de constructie van de Stichting NSU door de belastingdienst zal worden geaccepteerd.”
In de gemeenteraad leverde het voorstel voor de Stichting NSU geen problemen op voor het CDA, GemeenteBelangen, PvdA, GroenLinks en de ChristenUnie, vandaar dat ze geen enkele behoefte hadden er iets over te zeggen. Linda Visser moest het alleen doen. Het mede-fractielid Sandra Herkströter nam niet aan de vergadering deel wegens belangenverstrengeling (ze is bestuurder bij KindH, huurder van ruimte in de NSU). Visser had kritiek op het feit dat de gebruikers van het nieuwe gebouw veel te laat geïnformeerd werden over de nieuwe situatie. Hetzelfde gold voor het stuk op tafel dat de raadsleden pas enkele dagen van te voren hadden gekregen. Ze hekelde het feit dat er geen toestemming was voor de constructie van de belastingadviseur en meende dat de constructie de grenzen opzoekt van de BTW-wetgeving. ”Ik heb het gevoel dat er een heel grote kunstkerstboom wordt opgetuigd om maar BTW-voordeel binnen te schrapen.”
Stefan van Keizerswaard was verwonderd over de stilte van de andere raadsleden, met uitzondering van Visser: “Het verbaasd me dat er niets gezegd wordt over het proces van de besluitvorming. De kwestie van deze school speelt als vanaf 2013. Het voorstel is last minute werk. We hebben het gevoel met de rug tegen muur te staan en er op het laatste moment mee akkoord te moeten gaan. Dit moet in het vervolg echt anders.” Van Keijzerswaard hekelde dat er nog steeds geen zicht is op de afwikkeling van de financiële verantwoordelijkheid voor het herstel van ondeugdelijke vloer in de school: “Het moet toch mogelijk zijn om de kwestie van de aansprakelijk van de kosten ervan binnen een jaar in orde te hebben. Als er geld terug komt, valt dat dan toe aan de stichting of de gemeente?” zo vroeg hij. Over de leningen, de hypotheken zei hij: “De VVD is er geen voorstander van dat de gemeente optreedt als bankier bij maatschappelijk vastgoed als scholen. De prijs die het oplevert klinkt ons echter als muziek in de oren. Het is een mooie bijvangst waar de wethouder van financiën wel blij mee zal zijn.”
Wethouder Rutgers stelde dat de gebruikers van het gebouw wel degelijk in een vroeg stadium bij het plan zijn betrokken. “Ik ben trots op deze constructie die juist niet de problemen in zich heeft die andere constructies met de belastingdienst opleveren.” Over de afwikkeling van de claim op de vloerenkwestie zei ze: “Als we dat binnen halen, is het zeker geen bruidsschat voor de stichting.”
Linda Visser zei in haar stemverklaring dat zij afstand neemt van dit voorstel. “Mocht het succesvol zijn, dan is dat mooi. Als het misgaat dan heeft dat niet aan ons gelegen.”
Met één stem tegen, die van Visser, werd het voorstel aangenomen.
Berto Merx
