Het Hogeland: Adorp-Sauwerd-Wetsige – In serene rust vond gisteravond in Sauwerd bij het monument de dodenherdenking plaats.
Muziekvereniging Adorp begeleidde de herdenking muzikaal. Door kinderen van de IKC De Wierde in Adorp (Iris en Hanne) werd een zelf gemaakt gedicht voorgedragen.
Daarna was het de beurt aan wethouder (en Sauwerder) Harmannus Blok. Het centrale thema dit jaar rondom de herdenking 4 mei en het vieren van de vrijheid morgen was ‘In Vrijheid Kiezen. Onder de foto de tekst:
Of het nu om je partner gaat of om de school voor de kinderen. Om je woonplaats. Je geloof; je overtuiging. De krant die je leest. Je politieke partij. Het wereldbeeld dat je voorstaat; jouw drijfveren en jouw idealen. Zo lang het gebeurt binnen de – nadrukkelijke en onwrikbare – grenzen van de wet; van de kaders die we samen hebben bepaald? Ga daar binnen – verantwoord! – jouw eigen gang. De keuze is er. Maximale vrijheid binnen verantwoordelijkheden; binnen gedeelde waarden.
Een vanzelfsprekendheid? Ja, in Nederland gelukkig wel. Een vanzelfsprekendheid die moest worden afgedwongen. En die soms – ook letterlijk – moest worden bevochten .
De herdenking van vandaag en de viering van morgen kennen dit jaar een rode draad. Die draad heet: een eeuw lang algemeen kiesrecht. Sinds 1919 kan elke Nederlander, in volle vrijheid, in het stemhokje aangeven waar het wat haar of hem betreft heen moet. In de gemeente. In de provincie. En op lands- en Europees niveau. Een groot, een waardevol en kostbaar goed. Een goed dat we moeten koesteren. Bewaken, ook. Een verworvenheid waarvoor we moeten stáán. Waar we alert op moeten zijn en alert op moeten blijven. Omdat bedreigingen – haat, minachting, onverschilligheid en intolerantie – ook hier en nu op de loer liggen.
De geschiedenis leert dat die bedreigingen een heel wezenlijke kunnen zijn. Dat die bedreigingen onze samenleving fundamenteel kunnen ondermijnen. Dat ‘in vrijheid kiezen’ plotseling niet meer die vanzelfsprekendheid kan zijn die we kennen.
De vijf gitzwarte jaren, 1940-1945, zijn hét ijkpunt, het anker, om te spiegelen hoezeer onze gemeenschappelijke normen, waarden en vrijheden kwetsbaar kunnen zijn. Aan de kant kunnen worden geschoven om vervolgens te worden vertrapt. Om plaats te maken voor willekeur, onverschilligheid, rechteloosheid en intolerantie.
Het terug winnen van onze verworvenheden, onze vrijheden, onze open samenleving, onze democratie eiste een tol. Eén van ongekende omvang. Eén van ongekende tragiek; van onpeilbaar leed.
Vandaag staan we stil bij de offers die die strijd met zich meebracht. Bij de militair die in de meidagen van 1940 het leven liet bij de verdediging van de Afsluitdijk. Bij het gezin dat omkwam in de brandende hel van Rotterdam. Bij de Verzetsman die zonder vorm van proces op een afgelegen plek werd gefusilleerd. Bij het jonge meisje dat onder een schroeiende zon bezweek in een Jappenkamp. Bij de angstige Joodse familie die in een Spartaanse treinwagon een zekere dood tegemoet reed. Bij het jochie dat, met de bevrijding in zicht, dodelijk getroffen werd door een verdwaalde kogel. En bij de sergeant die nog niet zo lang geleden slachtoffer werd van een mijn in een woestijn, ver weg. Het psychische leed van veteranen en nabestaanden. En vul de voorbeelden maar aan. Ook in deze omgeving zijn die verhalen. Ook onder ons zijn er die nog steeds die de littekens van die vreselijke oorlog met zich meedragen. De dood van directe familieleden. Het verhaal bijvoorbeeld van de familie Veldman achter mij op Hekkum. Er zijn zoveel verhalen te vertellen. En die moeten blijvend worden verteld. Elk jaar weer. Opdat we niet vergeten. En opdat we leren. Bedenk bij al die verhalen: het hadden uw buren, uw vrienden en uw familie kunnen zijn. Het had ú kunnen zijn, ook…
Dat die offers niet voor niks zijn geweest. Dat die offers ons blijvend herinneren aan het belang van tolerantie, van inschikkelijkheid, van respect voor de ander. Aan het belang van onze open democratie.
Besef dat zij het zijn geweest die het leven lieten om ons – nu én morgen – het grootste goed te bieden dat we kennen: in vrijheid kunnen kiezen. Een vrijheid die niet vanzelfsprekend is. Ook niet 74 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog. De vrijheid staat onder druk, ook in Europa, ook in eigen land. Denk aan het groeiend antisemitisme. Hoe is het mogelijk… met die vreselijke oorlog en Jodenhaat en moord van toen die we vanavond mede herdenken.
Het vraagt onze waakzaamheid pal te staan voor de vrijheid van iedereen. Ook dicht bij huis. In eigen dorp, in eigen straat.
Morgen bevrijdingsdag. Maar we slaan de plank mis als we alleen de bevrijding van toen vieren. We hebben naast de bevrijding, vooral de vrijheid te vieren. En dat niet alleen morgen op 5 mei. Vrijheid vraagt meer dan het vieren ervan. Vrijheid is een opdracht voor ons allemaal. Morgen, overmorgen en alle dagen van het jaar. Zodat we in vrijheid kunnen kiezen…
Vervolgens vonden de kransleggingen plaats.
Na de twee minuten stilte -buiten het geluid van de roeken na was het echt stil- werden de twee coupletten van het Wilhelmus gespeeld en gezongen.
De plechtigheid was daarmee ten einde.
